Stap 1: Ask
Klinisch Scenario
Kinderen, opgenomen in het Emma Kinderziekenhuis, hebben regelmaat een verblijfskatheter (CAD). Deze
CAD wordt op een bepaald moment verwijderd, waarna het kind weer zelfstandig moet gaan urineren.
Tijdens een dossierbespreking kwamen rondom het verwijderen van een CAD een drietal klinische
onzekerheden naar voren: (1) het tijdstip waarop een CAD het beste verwijderd kan worden, (2) de maximale
tijd dat gewacht kan worden tot spontane mictie en (3) effectieve verpleegkundige interventies om de
spontane mictie te bevorderen.
CAD wordt op een bepaald moment verwijderd, waarna het kind weer zelfstandig moet gaan urineren.
Tijdens een dossierbespreking kwamen rondom het verwijderen van een CAD een drietal klinische
onzekerheden naar voren: (1) het tijdstip waarop een CAD het beste verwijderd kan worden, (2) de maximale
tijd dat gewacht kan worden tot spontane mictie en (3) effectieve verpleegkundige interventies om de
spontane mictie te bevorderen.
PICO
P: Kinderen van 0 tot 18 jaar
I: Verpleegkundige zorg rondom het verwijderen van een CAD
C:
O: De eerste spontane mictie
I: Verpleegkundige zorg rondom het verwijderen van een CAD
C:
O: De eerste spontane mictie
Stap 2: Acquire
De Zoekstrategie
Search: PubMed, Cochrane. Gezocht naar richtlijnen, Systematische Reviews en gerandomiseerde studies.
Zoektermen: indwelling catheter, removal, duration, first void, nursing interventions, trial without catheter
(TWOC).
Resultaten: geen bruikbare wetenschappelijke literatuur.
Vervolgens is contact gelegd met experts werkzaam in gerenommeerde kinderziekenhuizen in Engeland,
Amerika en Nederland. Via deze contacten kwamen we in bezit van 3 richtlijnen, een “health topic” en
2 protocollen. Op basis van deze documenten zijn aanbevelingen opgesteld. Deze aanbevelingen zijn
vervolgens geverifieerd bij 2 kinderurologen.
Stap 3: Appraise
De Kritische Beoordeling
De richtlijn “Guideline for indwelling urethral catheterisation (paediatric care)” [1]
voldoet niet aan de eisen van
een richtlijn. Onderwerp en doel worden beschreven, maar de leeftijd van de doelgroep blijft onduidelijk.
Verder ontbreekt de beschrijving van de gevolgde methodologie bij het opstellen van de richtlijn. Slechts
een aantal aanbevelingen worden met literatuur onderbouwd, en het is onduidelijk of hier een gedegen
literatuuronderzoek aan ten grondslag ligt.
Ook de richtlijn “Guidelines for insertion and care of indwelling urinary catheter (paediatric)”²
is een zeer matig
opgestelde richtlijn. Onderwerp, doel en doelgroep worden beschreven, maar ook in dit document blijft het
onduidelijk of de aanbevelingen voor alle leeftijden gelden. Verder ontbreekt de beschrijving van de gevolgde
methodologie bij het opstellen van de richtlijn. De wetenschappelijke onderbouwing is onduidelijk beschreven.
De richtlijn “Urethral catheterisation and catheter care guidelines”³
is zeer matig. Het onderwerp en doel
worden goed beschreven, maar het wordt niet duidelijk voor welke patiënten deze richtlijn is bedoeld.
Verder ontbreekt de beschrijving van de gevolgde methodologie bij het opstellen van de richtlijn. De
wetenschappelijke onderbouwing is onduidelijk beschreven. Daarentegen worden er wel gedetailleerde en
praktische handvatten aangereikt. De “health topic” [4]
is een informatiefolder voor ouders met helder geformuleerde, praktische handvatten.
De ziekenhuisprotocollen “Urinekatheter – verwijderen verblijfskatheter” [5]
en “Blaaskatheter verwijderen bij
kinderen” [6]
beschrijven gedetailleerd de werkwijze van het verwijderen van een CAD en de nazorg. Er is geen
verwijzing naar literatuur.
voldoet niet aan de eisen van
een richtlijn. Onderwerp en doel worden beschreven, maar de leeftijd van de doelgroep blijft onduidelijk.
Verder ontbreekt de beschrijving van de gevolgde methodologie bij het opstellen van de richtlijn. Slechts
een aantal aanbevelingen worden met literatuur onderbouwd, en het is onduidelijk of hier een gedegen
literatuuronderzoek aan ten grondslag ligt.
Ook de richtlijn “Guidelines for insertion and care of indwelling urinary catheter (paediatric)”²
is een zeer matig
opgestelde richtlijn. Onderwerp, doel en doelgroep worden beschreven, maar ook in dit document blijft het
onduidelijk of de aanbevelingen voor alle leeftijden gelden. Verder ontbreekt de beschrijving van de gevolgde
methodologie bij het opstellen van de richtlijn. De wetenschappelijke onderbouwing is onduidelijk beschreven.
De richtlijn “Urethral catheterisation and catheter care guidelines”³
is zeer matig. Het onderwerp en doel
worden goed beschreven, maar het wordt niet duidelijk voor welke patiënten deze richtlijn is bedoeld.
Verder ontbreekt de beschrijving van de gevolgde methodologie bij het opstellen van de richtlijn. De
wetenschappelijke onderbouwing is onduidelijk beschreven. Daarentegen worden er wel gedetailleerde en
praktische handvatten aangereikt. De “health topic” [4]
is een informatiefolder voor ouders met helder geformuleerde, praktische handvatten.
De ziekenhuisprotocollen “Urinekatheter – verwijderen verblijfskatheter” [5]
en “Blaaskatheter verwijderen bij
kinderen” [6]
beschrijven gedetailleerd de werkwijze van het verwijderen van een CAD en de nazorg. Er is geen
verwijzing naar literatuur.
De Resultaten
De gevonden aanbevelingen zijn:
- Vroeg in de ochtend de katheter à demeure verwijderen.
- Verpleegkundige interventies om de spontane mictie te bevorderen zijn (a) het kind in bad doen of onder
de douche zetten en (b) voldoende drinken aanbieden. Daarnaast is het belangrijk een vochtbalans bij te
houden tot de spontane urineproductie op gang is gekomen.
- Contact opnemen met arts wanneer het kind na 6 uur nog niet spontaan heeft geplast of wanneer het kind
een gezwollen buik of pijn in de buik krijgt.
- Vroeg in de ochtend de katheter à demeure verwijderen.
- Verpleegkundige interventies om de spontane mictie te bevorderen zijn (a) het kind in bad doen of onder
de douche zetten en (b) voldoende drinken aanbieden. Daarnaast is het belangrijk een vochtbalans bij te
houden tot de spontane urineproductie op gang is gekomen.
- Contact opnemen met arts wanneer het kind na 6 uur nog niet spontaan heeft geplast of wanneer het kind
een gezwollen buik of pijn in de buik krijgt.
Stap 4: Apply
De Conclusie
Er kan geconcludeerd worden dat er geen wetenschappelijke onderbouwing is voor de verpleegkundige zorg
na het verwijderen van een CAD. Echter, de richtlijnen en protocollen die we uit verschillende ziekenhuizen
hebben ontvangen zijn consistent en geven eenduidige handvatten voor de praktijk. Hoewel er geen
wetenschappelijk bewijs is voor de effectiviteit of de veiligheid van bovengenoemde aanbevelingen, zijn de
geraadpleegde experts van mening dat zij geen verhoogde kans geven op risico’s of complicaties.
De Aanbeveling
• Vroeg in de ochtend de katheter à demeure verwijderen.
• Verpleegkundige interventies om de spontane mictie te bevorderen zijn (a) het kind in bad doen of onder
de douche zetten en (b) voldoende drinken aanbieden. Daarnaast is het belangrijk een vochtbalans bij te
houden tot de spontane urineproductie op gang is gekomen.
• Contact opnemen met arts wanneer het kind na 6 uur nog niet spontaan heeft geplast of wanneer het kind
een gezwollen buik of pijn in de buik krijgt.
• Niveau van bewijs: D
• Verpleegkundige interventies om de spontane mictie te bevorderen zijn (a) het kind in bad doen of onder
de douche zetten en (b) voldoende drinken aanbieden. Daarnaast is het belangrijk een vochtbalans bij te
houden tot de spontane urineproductie op gang is gekomen.
• Contact opnemen met arts wanneer het kind na 6 uur nog niet spontaan heeft geplast of wanneer het kind
een gezwollen buik of pijn in de buik krijgt.
• Niveau van bewijs: D
Stap 5: Assess
Toepassing in de praktijk
Het advies luidt om de gevonden aanbevelingen over te nemen en vast te leggen in een lokaal protocol met
de vermelding dat deze gebaseerd zijn op “best practice”.
Bronvermelding
1. M. Vallely. Guideline for indwelling urethral catheterisation (paediatric care) (2008). Great North Children’s
Hospital, Newcastle upon Tyne, UK.
2. H. Glover. Guidelines for insertion and care of indwelling urinary catheter (paediatric) (2011). East Cheshire
NHS Trust, UK.
3. D. Cullen. Urethral catherisation and catheter care guidelines (2008). Royal Free Hampstead (NHS), UK.
4. Health topic: Urinary catheter removal, possible symptoms after removal (2009). Cincinnati Children’s
hospital, USA.
5. Ziekenhuis protocol: Urinekatheter – verwijderen verblijfskatheter4, versie 14 juli 2011, Wilhelmina
Kinderziekenhuis Utrecht.
6. Ziekenhuis protocol: Blaaskatheter verwijderen bij kinderen, versie 14 februari 2012, Sofia Kinderziekenhuis
Rotterdam.
Hospital, Newcastle upon Tyne, UK.
2. H. Glover. Guidelines for insertion and care of indwelling urinary catheter (paediatric) (2011). East Cheshire
NHS Trust, UK.
3. D. Cullen. Urethral catherisation and catheter care guidelines (2008). Royal Free Hampstead (NHS), UK.
4. Health topic: Urinary catheter removal, possible symptoms after removal (2009). Cincinnati Children’s
hospital, USA.
5. Ziekenhuis protocol: Urinekatheter – verwijderen verblijfskatheter4, versie 14 juli 2011, Wilhelmina
Kinderziekenhuis Utrecht.
6. Ziekenhuis protocol: Blaaskatheter verwijderen bij kinderen, versie 14 februari 2012, Sofia Kinderziekenhuis
Rotterdam.